Tüm gelişim dönemlerinde olduğu gibi bez bırakma süreci de her çocukta farklı ilerler. Ortalama bez bırakma yaşı 18-36 ay arasıdır. Çocukların tuvalet alışkanlığını kazanmaya hazır olduğunu gösteren fizyolojik ve psikolojik bazı ipuçları vardır. Çocuğun hazır olmasını beklediğimiz gibi bu süreci yöneten bakım verenin de hazır olmasını bekleriz. Çünkü ebeveynin kararlı ve istikrarlı olması sürecin çok önemli bir parçasıdır.
İpuçları:
- Altı kirli olduğunda huzursuz oluyorsa,
- İdrarını az ve sık yapmak yerinde birkaç kerede daha fazla miktarda yapıyorsa,
- Uykudan kuru kalkıyorsa,
- Gün içinde bezi 3-4 saat kuru kalıyorsa,
- Pantolonunu nispeten indirip kaldırabiliyorsa,
- Basit yönergeleri yerine getirebiliyorsa,
- Bağımsız davranmaya başladıysa,
- Tuvaleti geldiğini mimikleri, duruşuyla ifade ediyorsa,
- Lazımlık veya tuvalete ilgi göstermeye başladıysa vb.
Gibi belirtiler çocuğun muhtemelen hazır olduğunu gösterir.
- Çocuğun eğitime hazır olduğu hissedildiğinde rutinlerine tuvalet olgusu dahil edilmeye başlanabilir. Tuvalet eğitimini konu alan kitaplar kütüphaneye eklenebilir, oyunların içinde bez bırakan bir kahraman olabilir. Oyun ve kitaplar çocukların özdeşim kurmasına yardımcı olacaktır.
- Eğitimin ilk kısmı iletişim olup çiş ve kakanın ne olduğu, tuvaleti neden kullanmamız gerektiği çocuğun anlayabileceği basit bir dille anlatılmalı.
- Davranışsal hazırlık kısmında çocuğun tuvaletin nasıl kullanıldığını görmüş olmasını bekliyoruz. Külotun nasıl indirildiği, nasıl oturulacağı, nasıl temizlik yapılacağını öğretiyor olmalıyız.
- Tuvaletin çocuğa göre hazırlanması, hem tek başına tuvalete inip çıkabilmesi hem de oturduğunda kontrolsüz hissetmemesi adına bir basamak kullanılabilir. Denge sağlayabilmesi, rahat oturabilmesi içinse klozetin içine destek eklenip oturma alanı daraltılabilir.
Bazı çocuklar klozet konusunda çekimser olabilirler. Bunun için bir alternatif de lazımlık olacaktır. Lazımlığın işlevini basitçe anlatmak, bir geçiş aparatı olduğunu, çocukların bazen lazımlıkla tuvaleti kullanmayı öğrenebileceğini söylemek önemli olacaktır.
Sürece başlarken lazımlığını, külotlarını birlikte almak çocuğu motive edecektir.
Tuvalet hazırlığını ve tuvaleti kullanma sürecini bol oyunlu ve eğlenceli hale getirmek daha yumuşak bir geçiş olmasına yardımcı olacaktır.
- Gece ve gündüz bezini aynı anda bırakmak da önemli bir aşamadır. Bez gündüzleri çıktığında akşam tekrar takmak çocuğun kafasını karıştırmakla birlikte uykuda kaslarını kontrol etme çabasının önüne geçecektir. Alıştırma külotları da aynı hissiyatı yaratacağından kullanılması önerilmez.
- Gece alt ıslatmalarının önüne geçmek için uyumadan 2 saat kadar önce sıvı alımını minimuma indirmek, uyumadan tuvalete gitmesini sağlamak, uyuduktan 1-2 saat sonra tuvalet için kaldırmak etkili olacaktır.
Eğer çocuk söylenenleri anlamasına rağmen yönergelere uymak konusunda direnç gösteriyorsa tuvalet eğitimi için doğru zaman olup olmadığı tekrar gözden geçirilebilir. Tuvalet eğitimi sabır e hoşgörü isteyen bir süreçtir. Çocuğun tuvalete karşı göstermiş olduğu direncin bir sebebi olduğunu unutmadan gerekirse bir ruh sağlığı uzmanından destek alınmalıdır.
