Alt Kaçırma Problemleri

Kaka Kaçırma (Enkoprezis)

Çocuğun bağırsak ve kas kontrolünün gelişme evresine gelmiş olmasına rağmen istemli ya da istemsiz dışkı kaçırma durumudur. Kaka kaçırma diyebilmemiz için çocuğun 4 yaşından büyük olması gerekir.

Kaka Kaçırma Neden Olur?

1. Fizyolojik Sebepler
2. Tutarsız, yetersiz, çocuğun gelişimi dikkate alınmadan verilmiş tuvalet eğitimi
3. Baskıcı, katı, cezalandırıcı veya aşırı gevşek aldırmaz ebeveyn tutumları
4. Depresyon
5. Tuvaletle ilişkili korkular (sifon, içine düşme vs)
6. Çocuğun dışkıyı bırakmaya dair yaşadığı kaygılar
7. Çocuğu ve aileyi etkileyen travmatik yaşantılar
8. Aile içi bozuk iletişim

Kaka kaçırmanın iki tipinden bahsedebiliriz;

• Kabızlıkla oluşan: Kabızlığın şiddetlenmesiyle birlikte dışkının taşmasıyla meydana gelen

Bu durumda öncelikle kabızlığın giderilmesi gerekir. Kabızlık karşıtı beslenme düzeni oluşturulmalı ve hekimlerce kabızlık tedavisinin başlanması gerekir.

• Kabızlık olmadan oluşan:

Başta saydığım sebeplerden hangisi ya da hangilerinin neden olduğunu bulmak ilk adım olmalı. Mümkünse çevresel ve aile içi stres faktörlerini kontrol altına almak sürece katkı sağlayacaktır. Çocuk-ebeveyn ilişkisini düzenlemek, çocuğa karşı anlayışlı, inatlaşmayan, işbirliği içinde yaklaşmak önemlidir. Kaka kaçırma yaşayan çocuklar derin bir suçluluk ve utanç hissettikleri için ebeveynin şefkatli ve kapsayıcı desteğine ihtiyaç duyarlar.

Hem aile içi dinamiklerin düzenlenmesi hem de çocuğun bireysel destek alması için mutlaka bir ruh sağlığı uzmanından destek alınması gerekir.

İdrar Kaçırma (Enürezis)

Çocuğun idrar kontrolünü sağlamasını beklediğimiz 5 yaşa gelmesine rağmen bu kontrolü sağlayamamasına idrar kaçırma diyebiliriz.

Sebepleri Neler Olabilir?

1. Fizyolojik faktörler
2. Genetik: çalışmalar ebeveynlerinde idrar kaçırma öyküsü olan çocukların daha fazla bunu yaşadığını söylüyor
3. Doğru yönetilmeyen tuvalet eğitimi
4. Kardeş doğumu, boşanma, okula başlama, taşınma gibi stres faktörleri
5. Travmatik yaşantılar

İdrar kaçırmayı üç grupta sınıflayabiliriz,

1. Gece idrar kaçırma: En sık gördüğümüz tipidir. Ağırlıklı olarak genetik faktörler ya da uykunun derin olmasıyla ilişkilidir. Psikolojik sebepleri de olabilir.
   Önüne geçebilmek için uyumadan 2 saat kadar önce sıvı alımını minimuma indirmek, çocuğun yatağa gitmeden tuvaleti kullanmasını sağlamak ve uyuduktan 1-2 saat sonra tuvalete kaldırmak etkili olacaktır.
2. Gün içinde idrar kaçırma: dışardaki tuvaletleri kullanamama, öğretmenden izin almaya çekinme, oyunu yarım bırakmak istememe gibi sebeplerle olabilir.
3. Her iki tipin birlikte görülmesi

Çözüm Yolları

Çocuğun duygusal bir hassasiyet içinde olduğu muhtemel olduğu için her koşulda kabul gördüğünü hissetmek onu rahatlatacak bir ilk adım olacaktır. İdrar kaçıran çocuk utanç duygusu, sosyal kısıtlanma gibi sosyal ve duygusal zorluklar yaşar. Bundan dolayı her adımda kapsayıcı ve şefkatli bir yol izlemek ebeveynin işini de kolaylaştıracaktır. Aradaki iletişimi güçlü tutmak çocuğun da iş birliği içinde olmasına yardımcı olur.

• Utandırıcı, cezalandırıcı tutumlardan uzak durmak
• Çocuklar sürekli ve ısrarcı biçimde uyarıldıkları konularda bir süre sonra duyarsızlaşabilirler. Dolayısıyla ısrarcı hatırlatmalardan kaçınmak gerekir
• Tuvalete gitmeyi eğlenceli hale getirecek oyunlardan faydalanmak, hikaye ve kitapları günlük rutinine eklemek fayda sağlayacaktır.
• Bazen çocukların bir şeyleri öğrenirken zorlanabildiklerini, böyle kazaların olabildiğini ve süreci doğru öğretmek için ebeveynin yanında olduğunu hissettirmek işleri kolaylaştıracaktır.
• Kaçırmadan sonra çocuğu temizlerken işi paylaşmak da çocuğun daha dikkatli olması açısından fayda sağlayabilir.

Ailenin yönetemediği ve kaçırmalar sıklaştığı durumlarda hızlıca bir psikolojik destek almak doğru olacaktır.

Kaka Tutma

Kaka tutma en sık tuvalet eğitiminin önem kazandığı 2-4 yaş arasında görülür. Çalışmalar erkek çocuklarda daha sık rastlandığını gösteriyor. Fiziksel ve / veya psikolojik nedenlerle ilişkili olabiliyor.

Ebeveynler tuvalet eğitimini yumuşak atlatmak için özen gösterseler de bazen çocuk ebeveynin endişesini ve beklentisini hissedebilir ya da dışarıdan müdahalelerle kaka yapma konusunda utanç, endişe ve korku geliştirebilir. Bu durum evin bir köşesinde saklanarak kaka yapmaya, yalan söylemeye, sebep olabilir. Çocuk dışkısını tuttuğu için ne kadar şiddetli acı çekse de tutma davranışını devam ettirir.

Çocuk Neden Kaka Tutar?

1. Fizyolojik sebepler
2. Kabızlık: Dışkının sert olmasıyla birlikte çocuk canının yanacağından endişe duyar. Kaka tutmada en yaygın sebeptir.
3. Korku: Tuvaletin büyüklüğü, yüksekliği, sifonun çıkardığı ses çocuğu korkutmuş olabilir.
4. Doğru Verilmeyen Tuvalet Eğitimi: Çocuğun hazır bulunuşluğunun dışında, yanlış yöntemlerle, kafa karıştırıcı biçimde verilen tuvalet eğitimi çocuğu kaka yapmak konusunda çekince yaşamasına sebep olabilir.
5. İnatlaşma: Bez bırakma çocuğun tam da bireyselleşme dönemine denk geldiği için süreç doğru yönetilmediği takdirde tuvalet kullanımı konusunda da inatlaşmalar yaşanabilir.
6. Büyük Değişiklikler: Kardeş gelmesi, taşınma, sevdiği birinin kaybı, okula başlama vb.
7. Oyunu Bölmek İstememe: Keyif aldığı bir oyun zamanından çalıp tuvalete vakit ayırmak istemediği durumlar olabilir.
8. Kaygı: Bazen çocuklar dışkıyı bir beden parçası gibi algılayıp bırakmayla ilgili endişe yaşayabilirler. Bazen de mükemmeliyetçi, cezalandırıcı, fazla titiz ebeveyn tutumları kaka tutmaya sebep olabilir.
9. Duyusal Hassasiyet: Bazı çocuklar görme, duyma, koklama vb. duyularda daha hassas olabilirler. Dışkı da yapısı gereği farklı bir görsel dokunsal hissiyat ve kokuya sahip olduğu için kaçınmak adına kaka tutabilirler.

Çözüm Yolları Nelerdir?

1. Durumun organik kökenli olup olmadığını öğrenmek adına bir hekim tarafından muayene edilmeli.
2. Kronik kabızlık durumlarında doktor kontrolünde kabızlık tedavisi ve beslenme düzeni oluşturulmalıdır. Canının acıyacağından endişe duyan bir çocuksa beslenmenin önemi anlatılabilir.
3. Çocuğa vücudumuzun nasıl çalıştığı, kaka yapmanın doğal ve olması gereken bir sistem olduğu basitçe anlayabileceği bir dille anlatılabilir.
4. Kaka yapmak hakkındaki olumsuz düşüncelerini konuşmak anlaşıldığını hissettireceğinden çocuğu rahatlatacaktır.
5. Çocuğa bunaltıcı biçimde hatırlatıcı ve ısrarcı olmak yerine bedensel sinyallerini takip ederek hatırlatmalarda bulunulabilir.
6. Eğlenceli hikaye ve oyunlar yaratılabilir, kitaplardan faydalanılabilir.
7. Meşakkatli bir işmiş algısından çıkarıp motive edecek bir tavırla, çocuğun seçeceği aparatlar, tuvaleti süsleyecek oyuncak ve stickerlardan faydalanılabilir.

Ebeveyn müdahalesinin yeterli olmadığı durumlarda vakit kaybetmeden bir ruh sağlığı uzmanından destek alınmalıdır.